De Oosterkerk dateert uit 1671. De Oostelijke Eilanden waren toen het bruisende hart van de Amsterdamse scheepsbouw en zeehandel met de werven en pakhuizen van de Verenigde Oostindische Compagnie op Oostenburg en de werf van de Admiraliteit op Kattenburg. De kerk werd gebruikt voor de Hervormde eredienst tot het gebouw in de jaren zestig van de 20ste eeuw wegens bouwvalligheid gesloten moest worden. In 1974 kocht de Gemeente Amsterdam het monumentale gebouw voor het symbolische bedrag van één gulden. Na jarenlange leegstand werd het gebouw, op aandrang van buurtbewoners, voor dreigende sloop behoed en grotendeels in historische staat hersteld.
Van 1985 tot 2012 werd de kerk gebruikt door instellingen op sociaal en maatschappelijk gebied. Sinds die instellingen in buurthuis 'De Witte Boei' gevestigd zijn, wordt de Oosterkerk voornamelijk gebruikt als concertzaal, kantoorruimte, expositieruimte en voor bijeenkomsten. De Stichting Oosterkerk organiseert er onder andere laagdrempelige, gratis toegankelijke concerten.
Sinds begin 2007 is er discussie over het toekomstig bestemming van de Oosterkerk. De Gemeente Amsterdam, eigenaar van het gebouw, overweegt de Oosterkerk samen met ander gemeentelijk vastgoed te verkopen. De wensen van buurtbewoners voor een toekomstige bestemming zijn divers. Over het algemeen wordt er gehoopt dat het gebouw zijn buurtfunctie blijft houden.
Begin 2022 lijkt de kogel door de kerk. De gemeente Amsterdam verkoopt de Oosterkerk aan Stadsherstel. Daarbij zullen het Balletorkest en de Protestantse Kerk Amsterdam (PKA) allebei huurder worden. Wel moeten er duidelijke garanties komen ten aanzien van het gebruik van de kerkruimte voor buurtactiviteiten en voor activiteiten van de Stichting Oosterkerk. Dat is al een oude belofte van het college en is ook het standpunt zoals dat op dinsdag 11 januari 2022 werd verwoord door de stadsdeelcommissie Centrum.
De commissie stemde in grote lijnen in met het advies dat extern adviseur Boris van der Ham eind november aan het gemeentebestuur stuurde. De oud-D66-politicus was in juni 2021 gevraagd om als “verkenner” de impasse over de toekomst van de kerk te doorbreken. Die impasse was het gevolg van het feit dat Stadsherstel de ruimte aanvankelijk alleen aan het Balletorkest wilde verhuren en niet open stond voor het lage tarief voor buurtactiviteiten en de goedbezochte gratis lunchconcerten dat al vele decennia geldt. De tarieven zouden voor de buurt dus ‘marktconform’ worden en buurtorganisaties en de stichting Oosterkerk vreesden dat dat het einde zou betekenen van alle buurtactiviteiten in de kerk. Zij zagen in de PKA een huisbaas die de buurt goed gezind was en steunden daarom de ambitie van de PKA om de kerk te kopen. PKA als koper bleek echter sowieso te stuiten op bestaande regelgeving. Uit gesprekken met alle betrokkenen heeft Van der Ham nu de conclusie getrokken dat verkoop van de kerk aan Stadsherstel de enige reële optie is, en dat het Balletorkest en de PKA de ruimte heel goed samen kunnen gaan gebruiken.
Velen in de buurt maken zich zorgen nu de bedoeling is dat het dagelijks beheer van de kerk door de stichting Oosterkerk zal overgaan naar de nog op te richten, en aan de PKA gelieerde, stichting Huis van Verbinding. De buurt en de Oosterkerk zien hier problemen, omdat de onafhankelijke positie van de stichting Oosterkerk en andere door de buurt te ondernemen activiteiten niet verzekerd is. Zij stuurden hierover in januari 2021 een open brief aan de wethouder .
De stadsdeelcommissie is blij met het verslag en de voorstellen van de verkenner maar wil wel de garantie krijgen dat de kerk ook in de nieuwe situatie beschikbaar zal blijven voor buurtactiviteiten en voor door de stichting Oosterkerk georganiseerde evenementen. Stadsdeelcommissielid Neeria Oostra (Groen Links) maakte duidelijk zeer aan het gebruik door de buurt te hechten. Zij pleitte voor een onafhankelijke partij die het vertrouwen van de buurt geniet. Vanuit anderen werd voorgesteld dat dat een vertegenwoordiger van stadsdeel Centrum zou moeten zijn die erop zou moeten toezien dat de belangen van de buurt en van de stichting Oosterkerk in de nieuwe constellatie niet in het gedrang komen. Men sprak over wie dat dan zou moeten zijn, maar liet na bij de aanwezige buurtbewoners te checken of zij dit überhaupt een goede constructie zouden vinden. Nadat Van der Ham had toegezegd deze aanbeveling in de verdere gedachtenvorming te zullen meenemen gaf de commissie groen licht voor het verdere traject. De bedoeling is dat al eind januari 2022 een intentieovereenkomst met de betrokken partijen wordt getekend met betrekking tot de binnen afzienbare tijd te sluiten koopovereenkomst.
DOCUMENTEN
Open brief buurt en Stichting Oosterkerk aan wethouder (07-01-2021)
Nieuws
