De vier panden Henri Polaklaan 6-12, gebouwen met een bijzondere en bewogen joodse geschiedenis, gaan op de schop. Sinds eind jaren zeventig van de vorige eeuw zijn ze eigendom van Woonzorg en vanaf dat moment wonen er zo’n zestig jongeren. De Kleine Plantage, de crèche, zit op de begane grond. De panden zijn inmiddels in slechte bouwkundige staat en Woonzorg ziet zich genoodzaakt tot een zeer grondige renovatie. Er zullen 55 woningen voor senioren gerealiseerd worden en daarnaast enkele woningen voor jongeren. De wooneenheden zullen een oppervlakte krijgen van 34 tot 55 m2. In de nieuwe opzet zal geen ruimte meer zijn voor de crèche.
Beeld: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
Vlak voor de eerste wereldoorlog vestigde het Portugees Israëlietisch Ziekenhuis (PIZ) zich op de nummers 6-10 van de Plantage Franschelaan - de toenmalige naam van de Henri Polaklaan. Half 1943 werden bij de laatste grote razzia de laatste patiënten en het personeel weggehaald – zij die niet al weggehaald waren of die waren ondergedoken.
Na de oorlog is het gebouw eerst tijdelijk gebruikt als eerste opvang voor joden die waren teruggekomen uit de kampen. Daarna stond het lange tijd leeg. De gebouwen van de joodse instellingen waren veel te groot voor de gedecimeerde joodse gemeenschap, en dat gold ook voor het PIZ aan de Henri Polaklaan. Het gebouw werd grondig verbouwd en in 1952 in gebruik genomen als joods bejaardentehuis Beth Shalom. De 60 bewoners kwamen uit de Joodse Invalide aan het Weesperplein. In 1976 sloot het tehuis zijn deuren en verhuisden bewoners en personeel naar de vestiging van Beth Shalom in Osdorp. Het pand werd verkocht en verbouwd. Woonzorg maakte er wooneenheden voor 60 jongeren.
Woonzorg is nu van plan de panden van binnen helemaal te strippen, met uitzondering van een aantal cultuurhistorische elementen zoals het oorspronkelijke trappenhuis. Onder het hele complex zal de fundering worden hersteld. De voorgevel wordt gerestaureerd maar blijft min of meer ongewijzigd. De achtergevel wordt aangepast, en de tuin zal in iets mindere mate worden bebouwd dan nu het geval is.
Woonzorg heeft inmiddels een eerste voorlopig ontwerp gepresenteerd aan de direct omwonenden. Het ontwerp zal in overleg met de gemeente worden uitgewerkt waarna de benodigde vergunningen kunnen worden aangevraagd en een aannemer zal worden gezocht. Woonzorg hoopt in het voorjaar 2025 met de feitelijke werkzaamheden te kunnen beginnen. Verwacht wordt dat die ongeveer twee jaar zullen duren.
Voor deze tekst is gebruik gemaakt van de uitgebreidere informatie van Denise Citroen op www.joodsmonument.nl/nl/page/361444/henri-polaklaan-6-10
Meer informatie over de buurt tijdens de oorlog – met ook informatie en verhalen over het PIZ:
Jong in de Oorlog – Herinneringen aan de Plantage Weesperbuurt Amsterdam 1940-1945 / Willem Campschreur en Ester Wouthuysen / uitgeverij Boom / 2022